Samenwerkingsverband Moluks Erfgoed gaat met haar partner het Moluks Historisch Museum en in samenspraak met oud-bewoners, hun kinderen en kleinkinderen onderzoek doen naar het woonoord Wyldemerck. Daarvoor komen we graag in contact met oud-bewoners en hun nazaten, maar ook met mensen uit de regio die nog actieve herinneringen hebben aan het woonoord. De opzet is om samen op zoek te gaan naar de sporen, de verhalen en de betekenis van het voormalig woonoord in de gemeente Fryske Marren.
Het project beoogt een unieke samenloop te worden van burgerparticipatie, archeologie en cultureel erfgoed van het recente verleden. Deelnemers hoeven geen archeologische kennis te hebben en mensen met fysieke beperkingen kunnen ook meedoen in een voor hen gepaste vorm. U kunt zich nu al aanmelden als geïnteresseerde (zie onder) en krijgt dan per e-mail informatie over de startbijeenkomst.
Samen zoeken naar barakken in de bossen
In een dichtbegroeid bos in de Wyldemerck aan de weg Balk – Koudum ligt bijzonder erfgoed verscholen. In 1942 werd hier een werkkamp van de Nederlandse Arbeidsdienst (NAD) gebouwd en tussen 1954 en 1969 was in dezelfde barakken een Moluks woonoord gevestigd waar enkele honderden Molukkers bijna 15 jaar onder moeilijke omstandigheden verbleven. Het bijzondere aan dit woonoord is dat het speciaal bestemd was voor islamitische Molukkers, waar zij ongehinderd hun godsdienst konden uitoefenen. Na het vertrek van de Molukkers werden de barakken gesloopt en verkocht en nam de natuur het terrein over. Inmiddels is het alleen nog archeologisch aanwezig, maar oud-bewoners en hun familie zijn altijd blijven terugkeren naar de plek.
Eigenaar Staatsbosbeheer koestert al jaren de wens om meer met de geschiedenis van het terrein te doen. Zij onderhield hierover sporadisch contact met Moluks Erfgoed, een samenwerkingsverband dat sinds 2017 onderzoek doet naar de kwetsbare archeologische sporen van het Moluks verleden in Nederland. Eind 2021 kwam er beweging in de zaak toen in samenspraak met de Stichting Vrienden van BOEi, de Stichting Moluks Historisch Museum, Staatsbosbeheer en het programma Faro van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed een mogelijkheid ontstond om een participatief archeologisch project op te zetten.
“In het project komen een aantal zaken bij elkaar zoals dat nog niet veel gebeurt in Nederland.” leggen initiatiefnemers marjolijn kok en Jobbe Wijnen uit.”Op de eerste plaats zitten alle partners op de lijn dat je alleen participatief met dit erfgoed aan de slag kan en dus belangrijke erfgoedgemeenschap voor Wyldemerck moet betrekken, in dit geval de Molukse gemeenschap. Daarom zijn we heel blij dat het Moluks Historisch Museum aangaf mee te willen werken in het project. We beogen vergaande samenwerking op te zetten, waarbij oud-bewoners ruimte krijgen mee te praten en te doen. Ook de lokale bevolking uit de omgeving van Balk is een erfgoedgemeenschap die we van harte uitnodigen mee te doen.”
“Vooral dat laatste – meedoen – is belangrijk. Sinds de start van het onderzoek van de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap naar de invoering van het verdrag van Faro leeft er een duidelijke wens in Nederland om meer participatief archeologisch onderzoek uit te (laten) voeren. Een recente verkenning van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in 2021 laat echter opnieuw zien dat dit in de praktijk nog nauwelijks gebeurt. In dit project hopen we een stap te zetten. We willen met zoveel mogelijk mensen aan tafel en het project vanuit de gemeenschap vormgeven. Dan gaan we vooronderzoek doen, verhalen verzamelen en dan het veld in om te zien welke sporen er overgebleven zijn. Deelnemers dragen daarmee ook zelf een deel van het onderzoeksresultaat aan, sterker, hun deelname is op zichzelf al een resultaat van het onderzoek. Door alles wat het onderzoek oplevert te bundelen, kan Staatsbosbeheer vervolgens weer handen en voeten geven aan een plan voor het beheer van het terrein.”
Het project ‘Wyldemerck, samen zoeken naar barakken in de bossen’ is een samenwerking tussen Moluks Erfgoed, de Stichting Vrienden van BOEi (penvoerder), Staatbosbeheer, het Moluks Historisch Museum, de gemeente Fryske Marre en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Het Fonds voor Cultuurparticipatie verstrekte subsidie voor de uitvoering. Het programma wordt geleid door Jobbe Wijnen en Marjolijn Kok. De bijeenkomsten vinden vanaf het voorjaar plaats bij het Moluks Historisch Museum in Den Haag (Sophiahof) met enkele veldbezoeken in Wyldemerck zelf. Het formele startschot wordt gegeven in april waarna de activiteiten over het grootste deel van 2022 worden uitgespreid. We komen graag in contact met oud-bewoners, hun familie, omwonenden en anderen die een relatie hebben tot het voormalig woonoord Wyldemerck. Herkent u zich in deze beschrijving, neem dan contact op met ons wyldemerck@gmail.com, of kijk op www.molukserfgoed.com
