Precies tien jaar geleden, in 2006, onderzochten wij met de werkgroep Aardkundige Waarden Laag Holland (WAWLH) de restanten van een prehistorische kreek, ten westen van Saendelft. En nu is dit allerlaatste nog zichtbare overblijfsel in het landschap uitgeroepen tot gemeentelijk monument. Op deze plek mag geen grond meer worden weggegraven. Nabij het monument wordt de nieuwbouwwijk Kreekrijk gebouwd.
Het terrein dat tot gemeentelijk monument is verklaard. Afbeelding: gemeente Zaanstad.
Hoogtekaart. De witte pijl geeft de ligging van de prehistorische kreekrug aan. Er zijn op de hoogtekaart op nog meer plaatsen restanten van kreekruggen te zien, maar deze zijn door ingrepen in het landschap veel minder goed bewaard gebleven. Afbeelding: www.ahn.nl
Prehistorische bewoning
Tussen 700 voor Chr. en 250 na Chr. leefden mensen langs kreken in het westen van de Zaanstreek. Dankzij opgravingen hebben we veel archeologische overblijfselen van deze boerensamenlevingen teruggevonden.
Kreekrug
Op de plek van de bewaard gebleven prehistorische kreek zijn verhogingen in het landschap te zien. Dat zijn de oorspronkelijke oevers die steeds hoger werden door overstromingen (‘oeverwallen’) en daar tussenin de inmiddels dichtgeslibde kreek, die iets lager ligt dan de oeverwallen. Tezamen heet dit een ‘kreekrug’. In de Zaanstreek is dit het allerlaatste stuk kreekrug dat nog duidelijk in het landschap te zien is. Veel andere oude kreekruggen zijn in de afgelopen eeuwen verloren gegaan door ingrepen in het landschap.
Onderzoekstekening uit 2006 van de kreekrug. www.zaansebodemschatten.nl
Plantekening voor de nieuwbouwwijk Kreekrijk. Te zien is hoe een deel van de kreekrug (lichtgroen) wordt omgeven door wegen (grijs) en fietspaden (rood). Afbeelding: gemeente Zaanstad
Zwartwitfoto’s: Prehistorische kreekrug vastgelegd omstreeks 1965, in het gebied in de noordoosthoek van de Assendelver Polder, in de hoek van de spoorlijn, bezuiden ‘De Slof’. Foto’s: W. Prinsze en E. Helderman.
