Tijdens deze middag staat het landschaps-archeologische onderzoek van een zeer rijke Neanderthaler-vindplaats in Esbeek-Diessen (Noord-Brabant) centraal.
Hoe zag het landschap er destijds in de laatste ijstijd, circa 52.000-40.000 jaar geleden, uit? Wat vinden we van de activiteiten van Neanderthalers terug? En wat leert het onderzoek ons over een goede omgang met dit type vindplaatsen in de cyclus van de archeologische monumentenzorg?
De vindplaats bevat een uitzonderlijk grote en rijke verspreiding van stenen artefacten verzameld van akkers. Onder de bouwvoor bevinden zich de restanten van een dooimeerlandschap van heuveltjes en ondiepe waterlocaties. Dit ‘Neanderthaler-landschap’ is in de loop der tijd vervormd en afgevlakt door ijstijdprocessen en landbouw, met grote gevolgen voor de gaafheid en informatiewaarde. In de afgelopen twee decennia zijn ook elders belangrijke Neanderthaler-vindplaatsen ontdekt, bijvoorbeeld in Assen-Peest, Den Bosch, Reusel en Ulicoten. Dit roept ook een andere vraag op: leefde de Neanderthaler hier echt ‘aan de rand van de oerwereld’? Of moet ons beeld van marginale Neanderthaler-bewoning wellicht worden herzien?
Aanmelden
Programma
| Tijd | Onderdeel |
|---|---|
| 13.00 | Inloop aan het Smallepad 5, Amersfoort |
| 13.20 | Digitale inloop |
| 13.30 | Welkom en inleiding door Eelco Rensink, dagvoorzitter, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) |
| 13.35 | Copy-Peest. Hoe een veldverkenning in 2007 het beginpunt was van hernieuwd onderzoek naar Neanderthalers in Nederland Marcel Niekus, Stichting Stone, Universiteit Leiden |
| 14.00 | Het Brabantse landschap in het Pleniglaciaal. De ruimere context van Esbeek-Diessen Jeroen Schokker, Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek-Geologische Dienst Nederland, Vrije Universiteit Amsterdam |
| 14.25 | Geofysische kartering van een Neanderthaler-landschap in Esbeek-Diessen Jeroen Verhegge, Universiteit Gent Phillipe De Smedt, Universiteit Gent |
| 14.45 | Kijken onder de bouwvoor. De complexe bodemopbouw in boringen, profielen en vlakken Jan-Willem de Kort, RCE |
| 15.05 | Pauze |
| 15.30 | Sedimentologische en geochemische aanwijzingen voor de aanwezigheid van talik en de vorming van dooimeren in het pleniglaciale thermokarstlandschap Bertil van Os, RCE |
| 15.50 | OSL-dateringsresultaten Esbeek-Diessen; licht in de duisternis? Jakob Wallinga, Wageningen University & Research |
| 16.10 | De oppervlaktecollectie van Esbeek-Diessen Piet van Gisbergen, vrijwilliger in de archeologie |
| 16.20 | Een Neanderthaler-hotspot in een periglaciaal dooimeerlandschap Eelco Rensink, RCE |
| 16.40 | Vragen en discussie |
| 16.55 | Aanbieding onderzoeksrapport en afsluiting |
| Voor de aanwezigen wordt er na afloop een drankje geschonken |
Ervaar de magie van de Barnsteen, licht en historie.
Museumpark Archeon presenteert het betoverende Licht Festival, een magische reis door de tijd waarin licht en geschiedenis samenkomen. Van 12 december tot en met 11 januari worden bezoekers uitgenodigd om het park in een geheel nieuw licht te ervaren, terwijl eeuwenoude verhalen en historische plekken tot leven komen in schitterende lichtvoorstellingen.
Tijdens het festival worden bezoekers meegenomen op een verlichte route langs de historische locaties in het park. Elke locatie vertelt een uniek verhaal en biedt een visueel spektakel dat jong en oud zal meenemen op een reis door de tijd. Bewonder de verhalen in de verlichte prehistorie, ontdek het vuur en laat je meevoeren door de verhalen bij de Romeinen en beleef hoe het licht de middeleeuwse abdij transformeert.
Centraal in het festival staat het verhaal van de Barnsteen: een mysterieuze steen die door de eeuwen heen van onschatbare waarde is geweest, zowel voor de goden als voor de gewone man. Bezoekers ontdekken hoe deze bijzondere steen een verbindende rol speelde in verschillende tijdperken.
Een magisch avondprogramma
Het park bruist tijdens het Licht Festival van de winterse gezelligheid. Wandel langs sfeervol verlichte locaties en warm je op bij het winters horecaplein met lekkernijen.
Het Licht Festival in Archeon is te bezoeken van 12 december t/m 11 januari op geselecteerde avonden. Vooraf reserveren wordt aanbevolen om de drukte te spreiden en iedere bezoeker een optimale ervaring te bieden. Voor meer informatie en tickets, bezoek onze website: www.archeonlichtfestival.nl
Beleef deze unieke samensmelting van licht en geschiedenis en dompel jezelf onder in de magische wereld van het Archeon Licht Festival.
Maandelijks organiseert Stichting In den Scherminckel een Archeologietour naar de Verborgen Vesting.
Een bezoek aan de Verborgen Vesting start in de ArcheoHotspot Bergen op Zoom. Hier wordt in een presentatie aandacht besteed aan wat een vesting is, welke onderdelen een vesting heeft en waartoe deze dienden. En wat er nog wel of niet van gevonden wordt van de Bergse vestingwerken bij archeologische opgravingen. Vervolgens lopen we (in ca 5 minuten) naar de Verborgen Vesting. Daar dalen we via een trap af om de Verborgen Vesting te horen, zien en ervaren. Dit te midden van de indrukwekkende archeologische restanten van de Verborgen Vesting en door een audiovisuele presentatie op 3 grote bioscoopschermen.
In 2025 worden Archeologietours georganiseerd op:
| Zat 4 januari | Zat 5 juli |
| Zat 1 februari | Zat 2 aug |
| Zat 8 maart | Zat 4 okt |
| Zat 5 april | Zat 1 nov |
| Zat 3 mei | Zat 13 dec |
Aanvang 11.00 uur in de ArcheoHotspot Bergen op Zoom, Wassenaarstraat 61.
Deelname € 8,00 volw / € 4,00 kind
Tickets en meer informatie via: www.scherminckel.nl
*Andere dagen en tijden zijn op afspraak mogelijk. Neem gerust contact op met ons via scherminckel@home.nl
* De Verborgen Vesting is ‘verstopt’ onder de grond in een speciaal aangelegde kelder en is alleen via een trap toegankelijk. Helaas is de Verborgen Vesting daardoor niet geschikt voor personen die minder goed ter been zijn.
Datum en tijd: Vrijdag 17 januari 2025 – 13.00-16.00 – Inloop vanaf 12.45. NB: het museum sluit om 16.00u.
Locatie: Het Nederlands Vestingmuseum, Westwalstraat 6, Naarden
Kosten: U betaalt alleen de reguliere entreeprijs van het Vestingmuseum (alleen PIN; Museumkaart geldig)
Doelgroep: Iedereen met interesse in de archeologie van Gooi en Vechtstreek
Aanmelden: Uiterlijk 10 januari 2025 via secr.naerdincklant@gmail.com
Opmerkingen:
1) Als u zich opgeeft dan rekenen we ook op uw komst. Bij een onaangekondigde “no-show “ houdt u immers onterecht een
plek bezet waar een ander nog gebruik van zou kunnen maken.
2) Zorg voor warme kleding. Het Vestingmuseum wordt in de wintermaanden spaarzaam verwarmd.
3) Parkeren in de vesting is lastig en leidt tot hinder voor bewoners. Kom indien mogelijk per fiets. Bent u toch op de auto
aangewezen: parkeerplaats Abri (15 min lopen) of Bastion Nieuw Molen (5 min lopen).
Wat kunt u verwachten?
Op vrijdag 17 januari 2025 organiseert AWN Naerdincklant samen met onze gewaardeerde partner het Vestingmuseum een
minisymposium over nieuwe archeologische ontdekkingen in het Gooi en de Vechtstreek. Tijdens dit evenement worden de
resultaten wereldkundig gemaakt van twee recente onderzoeksprojecten van AWN Naerdincklant: allereerst de
onderwaterspeurtocht naar de resten van het oude Naarden, dat tot 1351 lag ten noorden van de huidige Gooimeerkust, en als
tweede het archeologisch onderzoek bij Kasteel Nederhorst, waar door inzet van AWN Naerdincklant vele archeologische objecten
zijn gevonden in het zand onder het kasteel. Het evenement zal worden afgesloten met de feestelijke overhandiging van het
jubileumboek Een passie voor het verleden. 70 Jaar AWN Naerdincklant aan wethouder Nico Schimmel van de gemeente
Gooisemeren en een borrel om onderling nog even bij te praten. Wij nodigen alle belangstellenden van harte uit om hierbij
aanwezig te zijn. Er zijn maximaal 35 plaatsen beschikbaar dus reageer snel!
Programma
Vanaf 12.45 Inloop
13.00-13.15 Opening door middagvoorzitter Tammo ter Hark (directeur Vestingmuseum) en toelichting op het programma
13.15-14.00 Lezing De geheimen van Naruthi ontsluierd? door Sander Koopman
14.00-14.15 Korte pauze
14.15-15.00 Lezing Een kijkje in de keuken van Kasteel Nederhorst door Gert-Wim van de Meent
15.00-15.15 Aanbieding Jubileumboek Een passie voor het verleden aan wethouder Nico Schimmel, gemeente Gooisemeren
15.15-16.00 Afsluiting en napraten met borrel
Over de sprekers
Drs. Sander Koopman is voorzitter van AWN Naerdincklant en redacteur Archeologie bij de Stichting Tussen Vecht en Eem. Hij
onderzoekt de geologie en archeologie van het Gooi en heeft hierover tientallen publicaties uitgebracht en vele lezingen en
excursies verzorgd. In de periode 2020-2024 was hij projectleider van het onderzoeksproject “Op zoek naar Naruthi”, waarbij in
samenwerking met het Goois Duikgenootschap onderzoek is gedaan naar de archeologische resten van het oude Naarden.
Prof. dr. Gert-Wim van de Meent em. is algemeen bestuurslid en veldwerkcoördinator bij AWN Naerdincklant. Gert-Wim is sinds het
voorjaar van 2024 de projectleider van het zandzeefproject bij Kasteel Nederhorst, wat is uitgevoerd in samenwerking met de
Stichting Stadsherstel, de nieuwe eigenaar van het kasteel.