Beroepsprocedures

Wanneer en door wie

Bij de Afdeling Bestuursrecht van de Raad van State in eerste en laatste instantie. Na vaststelling van een bestemmingsplan door de gemeenteraad, of andere besluiten van algemene strekking door het betreffende overheidsorgaan, hebben belanghebbenden de mogelijkheid daartegen beroep in te stellen bij de Afdeling bestuursrecht van de Raad van State.

De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State is de hoogste bestuursrechter van het land. Tegen haar uitspraken is geen hoger beroep meer mogelijk.

Bij de bestuursrechter in eerste instantie

Een beroep bij de rechtbank is aan de orde wanneer men het niet eens is met de beslissing op het bezwaarschrift. Bij een beslissing van het bestuursorgaan op het bezwaar behoort vermeld te staan of in beroep gaan, mogelijk is waar men dit kan doen en binnen welke termijn.

Beroep bij de rechtbank kan ook aan de orde zijn indien men het niet eens is met een door de gemeente genomen omgevingsvergunning in afwijking van het bestemmingsplan. Dat kan alleen voor belanghebbenden die eerder zienswijzen hebben ingediend.

Het beroepsschrift wordt gericht aan de bestuursrechter van de rechtbank waar de betreffende gemeente onder valt.

Bij de Afdeling Bestuursrecht van de Raad van State in tweede instantie

Wanneer men het niet eens is met de uitspraak van de rechter, kan men in hoger beroep gaan. Het beroepsschrift dient gericht te worden aan de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State, dit staat vermeld in de beslissing van de rechter. Men heeft zes weken de tijd om hoger beroep in te stellen.

Toetsingsgronden

De bestuursrechter en de Afdeling bestuursrecht van de Raad van State toetsen de door de gemeente of ander bestuursorgaan gemaakte keuzen niet inhoudelijk, zij kijken naar de rechtmatigheid en onderbouwing van het besluit.

Bij de beoordeling van een bestemmingsplan of vergelijkbaar plan is dat bijvoorbeeld:

  • is de beschikbare informatie meegewogen of zijn er leemten in kennis waardoor gemeente in redelijkheid dit bestemmingsplan niet heeft kunnen opstellen?
  • is de indeling naar archeologische waarden voldoende onderbouwd?
  • is het archeologisch belang voldoende meegewogen?
  • bevat het bestemmingsplan innerlijke tegenstrijdigheden?
  • is het besluit in overeenstemming met wet en regelgeving?

Een beroepsschrift dient dan ook op dit soort toetsingsgronden gericht te zijn.

Procesverloop

Het procesverloop is in grote lijnen gelijk voor een beroep bij de Afdeling bestuurrecht van de Raad van State en bij de rechtbank. Met de term ‘rechter’ wordt hier de ‘bestuursrechter’ bedoeld en de term ‘Afdeling’ wordt gebruikt om de ‘Afdeling Bestuursrecht van de Raad van State’ aan te duiden.

Indienen beroepschrift

Naast de bij de algemene spelregels genoemde inhoud dient ook het besluit te worden toegevoegd waartegen het beroep wordt ingediend.

De indiener van het beroepsschrift krijgt binnen twee weken een bevestiging van ontvangst. Het bestuursorgaan dat de omstreden beslissing heeft genomen wordt gelijklig geïnformeerd. Indien een beroepsschrift onvolledig is of niet juist is ingediend krijgt de indiener de mogelijkheid dat verzuim binnen vier weken te herstellen.

Een beroep wordt niet-ontvankelijk verklaard indien het beroepschrift te laat is ingediend of wannee rhet griffierecht niet of te laat is betaald.

Uitwisseling van stukken

Het bestuursorgaan tegen wie het beroep dient kan een verweerschrift indienden, de eiser (appellant) heeft de mogelijkheid van repliek en de verweerder kan daarop weer reageren (dupliek). Extra inbreng van deskundigen (het deskundigenonderzoek) is mogelijk.

Vooronderzoek

De rechter of Afdeling kan op grond van alle stukken al een eerste beslissing nemen en besluiten tot:

  • vereenvoudigde behandeling wegens kennelijk onbevoegdheid van de rechtbank of de Afdeling of kennelijke niet-ontvankelijkheid, kennelijk ongegrondheid of kennelijke gegrondheid van beroep. Er vindt dan geen rechtszitting plaats. Tegen deze beslissing kan de belanghebbende of het bestuurorgaan verzet instellen bij het betreffende rechtsorgaan. Als dat verzet wordt toegewezen vindt alsnog een zitting plaats;
  • een versnelde behandeling bij een spoedeisende zaak, een verzoek daartoe moet schriftelijk worden ingediend en gemotiveerd.

Rechtszitting

Wanneer de rechter of de Afdeling niet op basis van de stukken de zaak afhandelt wordt deze naar zitting verwezen. Alle beroepsschriften bij een bestemmingsplan of andere zaak komen in die zitting aan te orde. Tijdens een zitting stelt de rechter / staatsraden vragen aan de hand van de beschikbare stukken en kunnen partijen hun standpunten mondeling toelichten.

Een zitting bij de Afdeling Bestuursrecht kan een meervoudige zittingen (met drie staatsraden) en enkelvoudige zittingen (met één staatsraad). Al die zittingen vinden plaats in het gebouw van de Raad van State aan het Lange Voorhout 3 in Den Haag en zijn openbaar.

Uitspraak

De bestuursrechter of de afdeling kunnen een beroep al dan niet gegrond verklaren. Indien het beroep gegrond is wordt het betreffende besluit vernietigd en moet het bestuursorgaan een nieuw besluit nemen. Verklaart de Afdeling bestuursrechtspraak het beroep ongegrond, dan blijft het besluit van het bestuursorgaan van kracht. Is het beroep geheel of gedeeltelijk gegrond, dan blijft het besluit van het bestuursorgaan niet in stand en moet het worden bijgesteld.

In de uitspraak kan tevens worden bepaald dat de verliezende partij veroordeeld wordt tot het betalen van griffierechten en proceskosten. Er kan ook, op verzoek, een schadevergoeding worden toegekend. Alle betrokken partijen krijgen schriftelijk bericht van de uitspraak. De uitspraken zijn openbaar. Alle uitspraken van de Afdeling Bestuursrecht zijn te lezen op de website van de Raad van State. Zowel rechtbank als Afdeling streven er naar een uitspraak te doen binnen zes weken na een zitting.

De Afdeling Bestuursrechtspraak streeft er tevens naar een uitspraak te doen binnen 12 maanden na afloop van de beroepstermijn.

Volgende pagina: Voorbeelden zienswijze en bezwaar