De landelijke werkgroep belangenbehartiging houdt zich bezig met de bescherming van ons archeologisch erfgoed.
Naast de nieuwe Omgevingswet regelt ook de Erfgoedwet de bescherming van ons cultureel erfgoed.
De vuistregel voor de verdeling tussen de Erfgoedwet en de Omgevingswet is als volgt:
- de omgang met het cultureel erfgoed in de fysieke leefomgeving is geregeld in de Omgevingswet;
- de duiding van cultureel erfgoed en de zorg voor cultuurgoederen in overheidsbezit staat in de Erfgoedwet.
AWN en Heemschut helpen erfgoedvrijwilligers bij invoering Omgevingswet. Klik hier voor het aanbod.
Vragen & Antwoorden over de (invoering van) nieuwe Omgevingswet (versie 01 nov. 2021)
Inleiding:
Er wordt nu al volop aan de invoering van de Omgevingswet gewerkt.
Onderstaand vindt u via Vraag-en-Antwoord mogelijk een antwoord op wat je wilt weten.
Staat uw vraag er niet bij, wilt u een nadere uitleg, advies, of een gesprek, mail naar: belangenbehartiging@awn-archeologie.nl of bel M. 0623618314.
De landelijke werkgroep belangenbehartiging helpt u graag verder.
NB: Via het secretariaat van de landelijke AWN kunt u de digitale module Omgevingswet en cultureel erfgoed: een eerste kennismaking, opvragen. Deze is ontwikkeld door de AWN samen met Bond Heemschut. De cursus wordt gratis ter beschikking gesteld. Mail daarvoor naar: belangenbehartiging@awn-archeologie.nl o.v.v. uw naam, plaatsnaam, afdeling AWN, en telefoonnummer.
Vragen en Antwoorden
VRAAG: Wat is de Omgevingswet en wat betekent dat voor de uitvoeringsregelgeving?
Antwoord: De Omgevingswet is een aangenomen maar nog niet ingegane Nederlandse wet die een verregaande vereenvoudiging van het stelsel van wetgeving voor de ontwikkeling en het beheer van de leefomgeving (omgevingsrecht) beoogt door tientallen wetten en honderden regels te bundelen in één nieuwe wet.[1] De wet betekent een aanzienlijke inhoudelijke reductie van regels op het terrein van water, lucht, bodem, natuur, infrastructuur, gebouwen en cultureel erfgoed. (Onder cultureel erfgoed wordt hier ook het mobiel erfgoed, zoals het varend erfgoed verstaan.)
Vraag: Wanneer treedt deze wet in werking?
Antwoord:
De inwerkingtreding van de wet is na enkele malen uitstel, bepaald op 1 juli 2022.
Aangenomen door: Tweede Kamer op 1 juli 2015; Eerste Kamer op 22 maart 2016
Status: Nog niet in werking getreden
Soort regeling: Wet in formele zin
Ingediend op: 16 juni 2014 door de regering (kabinet-Rutte II)
Ondertekend op: 23 maart 2016
Titel: Wet van 23 maart 2016, houdende regels over het beschermen en benutten van de fysieke leefomgeving
Ook de Aanvulling en wijziging van de Omgevingswet, intrekking van enkele wetten over de fysieke leefomgeving, wijziging van andere wetten en regeling van overgangsrecht voor de invoering van de Omgevingswet (Invoeringswet Omgevingswet)[2] is aangenomen.
Onderdeel is een Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO), met als doel onder meer het beschikbaar stellen van informatie over de fysieke leefomgeving. Het wordt de opvolger van het digitale Omgevingsloket.
VRAAG: Wat betekent de invoering van de Omgevingswet voor de Uitvoeringsregelgeving?
Antwoord: Met de Omgevingswet vermindert het aantal algemene maatregelen van bestuur (AMvB’s) en ministeriële regelingen aanzienlijk, namelijk van respectievelijk 60 en 100 naar 4 en 10. De 4 toekomstige AMvB’s zijn:
- Besluit activiteiten leefomgeving: dit besluit is direct gericht tot burgers en bedrijven. Algemene rijksregels die gelden voor diverse activiteiten zijn in dit besluit opgenomen. Het vervangt een groot aantal bestaande AMvB’s, waaronder het Activiteitenbesluit.
- Besluit bouwwerken leefomgeving: dit besluit bevat eveneens regels die direct tot burgers of bedrijven zijn gericht. Het gaat dan met name om bouwen of slopen. Het besluit vervangt onder meer het huidige Bouwbesluit 2012.
- Besluit kwaliteit leefomgeving: dit besluit bevat instructieregels voor gemeenten, provincies en waterschappen voor het vaststellen van onder meer omgevingsplannen en -verordeningen.[5]
- Omgevingsbesluit: dit besluit regelt onder meer welk bestuursorgaan het bevoegd gezag is om een omgevingsvergunning te verlenen en welke procedures gelden.[6]
Bron https://nl.wikipedia.org/wiki/Omgevingswet
VRAAG: Wanneer moet deze wet helemaal goed werken?
Antwoord: Gemeenten en provincies zijn druk bezig alles aan te passen. Gemeenten krijgen echter nog jaren de tijd om alles op orde te krijgen.
VRAAG: En hoe zit het met de Erfgoedwet?
Antwoord: De Erfgoedwet blijkt gewoon bestaan. Wel wordt deze geëvalueerd en kan dus in de komende jaren aangepast worden. Op dit moment loopt als eerste de evaluatie van het onderdeel archeologie.
(bron: Omgevingswet en Erfgoedwet op www. RCE.nl)
Naast de Omgevingswet regelt ook de Erfgoedwet de bescherming van ons cultureel erfgoed. De vuistregel voor de verdeling tussen de Erfgoedwet en de Omgevingswet is als volgt:
- de omgang met het cultureel erfgoed in de fysieke leefomgeving is geregeld in de Omgevingswet;
- de duiding van cultureel erfgoed en de zorg voor cultuurgoederen in overheidsbezit staat in de Erfgoedwet.
VRAAG: Waarom bescherming archeologisch bodemarchief?
Antwoord: Informatie over onze cultuurgeschiedenis zit voor een groot deel in de bodem, onder de grond dus. Daarvan is al veel verdwenen, omdat we in Nederland onze bodem intensief gebruiken. We moeten daarom zuinig zijn op wat we nog hebben. Als het enigszins kan, verdient het de voorkeur om alle archeologische resten in de grond te laten zitten (behoud ‘in situ’). Op die manier worden deze – mits goed beheerd – het beste bewaard.
VRAAG: Wat is de rol van gemeenten?
Antwoord: De verantwoordelijkheid voor bescherming van het archeologisch erfgoed ligt wettelijk voor een groot deel bij de gemeente.
De taak van de gemeente is ervoor te zorgen dat er in gebieden waar archeologisch waardevolle resten behouden moeten blijven, niet gebouwd of gegraven wordt.
Wanneer de bodem toch verstoord gaat worden, moet de gemeente bewaken dat er vooraf voldoende archeologisch onderzoek heeft plaatsgevonden, zodat in ieder geval de kennis wordt veilig gesteld (behoud ‘ex situ’).
Gemeenten hebben in principe een gemeentelijk archeologisch beleid vastgesteld met daarbij een archeologische waardenkaart. Als u dit voor uw gemeente wilt weten, ga naar https://www.cultureelerfgoed.nl/onderwerpen/bronnen-en-kaarten/overzicht/overzicht-gemeentelijke-archeologische-kaarten.
Bíj de landelijke AWN-werkgroep belangenbehartiging kunt u terecht voor vragen en adviezen over of hulp bij het beschermen van het archeologisch erfgoed. Meldt u dan, via de secretaris van de landelijke werkgroep belangenbehartiging@awn-archeologie.nl.
VRAAG: Wat zijn de belangrijkste elementen van deze Omgevingswet?
Antwoord: De belangrijkste elementen voor de AWN-er zijn de volgende 5:
1. Omgevingsvisie: lokaal, provinciaal en landelijk
De omgevingsvisie is een integrale langetermijnvisie van een bestuursorgaan voor de hele fysieke leefomgeving en zijn grondgebied. De omgevingsvisie is een verplicht instrument voor het Rijk, de provincie en de gemeente. Het Rijk maakt een nationale omgevingsvisie, de provincie een provinciale omgevingsvisie en de gemeente een gemeentelijke omgevingsvisie:(https://www.denationaleomgevingsvisie.nl/Beheer/Registraties/1363678.aspx;
https://iplo.nl/regelgeving/instrumenten/omgevingsvisie-provincie/12-provinciale/ .
De fysieke leefomgeving houdt niet op bij de grens van een gemeente, waterschap of provincie. De verantwoordelijkheden en omgevingsvisies van andere bestuursorganen maken daarmee deel uit van de context van de zelf op te stellen omgevingsvisie. Goede samenwerking, afstemming en verbinding is dus van groot belang
Alle elementen van de fysieke omgeving moeten hier ter sprake komen. De visie geldt voor een lange termijn.
Elementen zijn onder andere natuur, milieu, water, wonen, wegen, cultuur. Natuurlijk moet de cultuurhistorie/het erfgoed hier een hoofdrol in spelen.
Voor hoe het in een gemeente er voorstaat, google de naam van de gemeente en trefwoorden als Omgevingswet, omgevingsvisie, omgevingsplan. Meestal komt u dat op de juiste pagina. U kunt ook de gemeente bellen en bij de afdeling voorlichting navraag doen.
Een aantal gemeenten heeft trouwens al een omgevingsvisie gemaakt; op https://mijnomgevingsvisie.nl/omgevingsvisie wordt dit bijgehouden.
2. Omgevingsvisie en omgevingsverordening PROVINCIAAL
Ook iedere provincie heeft een omgevingsvisie
Zo is in de omgevingsvisie van Gelderland maar op 4 plaatsen het woord erfgoed te vinden. En niet op de hoofdpagina “Gaaf Gelderland”.
De omgevingsverordening (alleen provincies) bevat de regels voor de “fysieke leefomgeving”, en is afgeleid van de provinciale omgevingsvisie.
Informatie over de voortgang van de invoering van de Omgevingswet van alle provinciale omgevingsvisies en verordeningen vind je op: https://iplo.nl/regelgeving/instrumenten/omgevingsvisie-provincie/12-provinciale/ .
3. Omgevingsprogramma kan op verschillende overheidsniveaus worden ingezet
Het programma is een flexibel instrument dat de overheid kan toepassen in verschillende fasen van de beleidscyclus. Het instrument programma is, evenals de omgevingsvisie, een beleidsdocument.
In programma’s formuleren gemeenten, waterschappen, provincies en het Rijk maatregelen die leiden tot de gewenste kwaliteit van de fysieke leefomgeving.
Programma’s kunnen door het college van Burgemeester en Wethouders, het bestuur van het waterschap, Gedeputeerde Staten of de minister worden vastgesteld (artikel 3.4 Omgevingswet). Regels waarborgen dat burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties hun mening hebben kunnen geven. Dat gebeurt via participatie en een correcte voorbereidingsprocedure. Soms is ook een milieueffectrapportage (MER) vereist. Zie voor meer info https://iplo.nl/regelgeving/instrumenten/programma/.
4. Omgevingsplan LOKAAL, per gemeente
Dit omgevingsplan heette vroeger Bestemmingsplan. Binnen een gemeente konden het er tientallen zijn . de bedoeling is dat er één omgevingsplan per gemeente komt.
Het omgevingsplan van de gemeente bevat de regels voor de fysieke leefomgeving op gemeentelijk niveau. Elke gemeente stelt één omgevingsplan op waarin alle gemeentelijke regels die betrekking hebben op de fysieke leefomgeving, zijn opgenomen.
In het omgevingsplan worden regels gesteld over activiteiten die gevolgen hebben of kunnen hebben voor de fysieke leefomgeving. Het omgevingsplan bevat voor het gehele grondgebied van de gemeente in ieder geval de regels die nodig zijn met het oog op een evenwichtige toedeling van functies aan locaties. Deze regels kunnen dus onder andere worden gesteld voor activiteiten.
Bron: https://vng.nl/artikelen/omgevingsplan.
5. Omgevingsvergunning
De omgevingsvergunning heette vroeger Bouwvergunning. Dus de toestemming en voorwaarden om te mogen bouwen. En moet daarbij rekening worden gehouden met het archeologisch erfgoed.
Vergunningaanvragen en meldingen doen gaat nu (veelal al) via het Omgevingsloket. (Digitaal Stelsel Omgevingswet) (https://www.omgevingsloket.nl)
Initiatiefnemers maken een aanvraag of melding digitaal in het Omgevingsloket. Dit heet een verzoek. Een verzoek bestaat uit een of meer wettelijk vastgelegde activiteiten.
Bekendmakingen van alle gemeenten staan op https://www.planviewer.nl/lb/overheid/.
Als u op internet ‘bekendmakingen’ en de gemeentenaam bijvoorbeeld ‘Gooise Meren’ intikt, komt u direct op de juiste pagina.
Op deze pagina vindt u de lokale bekendmakingen van die gemeente. Lokale bekendmakingen zijn de vergunningen en ontheffingen gepubliceerd door die gemeente. Overheidsinstanties zijn verplicht om vergunningen en ontheffingen digitaal te publiceren. Voorheen stonden deze meldingen in de lokale krant. Er zijn rond de 70 typen vergunningen. Kunt u een vergunning niet vinden, maak dan gebruik van “zoek op trefwoord” onderaan de pagina of keer terug naar de pagina met alle publicerende overheidsinstanties: https://www.planviewer.nl/lb/overheid/ .
NB: LET OP. Lokaal (op postcode) kunt u zich abonneren op de gemeentelijke bekendmakingen. Let wel op de actieradius van het. zoekgebied. Dat is per juli 2021 veranderd in 3 kilometer en niet meer per gemeente.
VRAAG: En hoe zit het met burgerparticipatie binnen de Omgevingswet?
Antwoord: De plicht tot burgerparticipatie is opgenomen in de Omgevingswet, maar de vorm en inhoud daarvan is vrij te bepalen. De Omgevingswet draagt de belofte van burgerparticipatie in zich.
Maar die komt er alleen als gemeenteraden en actieve bewoners druk op de ketel zetten.
Interview met LSA, een netwerk van bewonersgroepen, buurthuizen in zelfbeheer, bewoners, bedrijven en coöperaties Bron: Van Mierlo, LSA, netwerk actieve bewonersgroepen, https://www.binnenlandsbestuur.nl/ruimte-en-milieu/nieuws/burgerparticipatie-in-omgevingswet-wordt-flinke.11370190.lynkx, interview door Harry Perree 10 november 2019 over gemeenten en participatie.
VRAAG: Wat kan de AWN-er doen?
Antwoord: de AWN-er kan:
- Invloed uitoefenen op de tekst van de gemeentelijke omgevingsvisies en omgevingsplannen;
- gemeenten wijzen op het belang van erfgoedvrijwilligers;
- in gesprek gaan met onder meer erfgoedambtenaren/-wethouders, met leden van de gemeenteraad;
- als vrijwilligers archeologisch, ondergronds erfgoed, samenwerken met vrijwilligers(organisaties) bovengronds erfgoed. Samen weet en kun je meer en sta je sterker.
VRAAG: Wat doet de landelijke Nederlandse Archeologievereniging AWN?
Antwoord: AWN Landelijk organiseert en geeft deskundigheidsbevordering. De landelijke werkgroep belangenbehartiging biedt ondersteuning aan de AWN-afdelingen en individuele leden.
Landelijk is er samen met Bond Heemschut (bovengronds erfgoed) een digitale module: Omgevingswet en cultureel erfgoed: een kennismaking, voor u op aanvraag beschikbaar.
Heeft u daar interesse in, vraag de module dan aan via secretaris@awn-archeologie.nl.
Daarnaast is er het aanbod om in het land een interactieve cursus-op-locatie, te geven voor de brede groep van erfgoedvrijwilligers, die lokaal/regionaal aan belangenbehartiging willen doen. AWN is daar, met Bond Heemschut de trekker van.
Nog VRAGEN?
Voor meer informatie, vragen om ondersteuning of advies of voor de kennismakingsmodule Omgevingswet en cultureel erfgoed mail de secretaris van de landelijke werkgroep belangenbehartiging: belangenbehartiging@awn-archeologie.nl.